اثر قارچ میکوریزا تحت شرایط شوری (با دو نوع کیفیت آب) بر جذب عناصر غذایی، عملکرد و اجزای عملکرد گندم در حضور و نبود میکروارگانیسم های خاک

آزمایش حاضر به منظور بررسی تأثیر قارچ های آربوسکولار میکوریزا بر عملکرد و اجزای عملکرد، رشد و جذب برخی عناصر غذایی و بررسی شاخص های فیزیولوژیکی گیاه گندم تحت تنش شوری به صورت گلدانی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز به صورت اسپلیت فاکتوریل درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل شوری آب (کیفیت آب) در چهار سطح آب تصفیه (ds m-1 1 ? ec)، آب شهری (ds m-1 3-7/1 ec =)، و آب شهری به همراه نمک (ds m-1 8ec = ) و آب تصفیه به همراه نمک (ds m-1 8ec = )، فاکتور دوم شامل استریلیزاسیون خاک در دو سطح خاک استریل و خاک غیر استریل و کاربرد قارچ های آربوسکولار میکوریزا در خاک در 5 سطح که با 3 گونه glomus mosseae، g. intraradices، g. geosporum، مخلوط سه گونه قارچ و شاهد (عاری از قارچ) اعمال گردید. نتایج این آزمایش نشان داد که اعمال شوری درصد کلونیزاسیون ریشه و تعداد دانه در سنبله را کاهش داد ولی کاهش دانه در سنبله به اندازه ای نبود که بر عملکرد و دیگر اجزای عملکرد اثر معنی داری داشته باشد. تیمارهای شامل قارچ های بومی خاک با وجود افزایش درصد کلونیزاسیون ریشه منجر به تغییرات معنی داری در عملکرد و اجزای عملکرد نگردیدند. تلقیح قارچ میکوریزا موفقیت آمیز بوده و در تمام تیمارها با درصد کلونیزاسیون قابل قبولی همراه بود و سبب افزایش معنی دار عملکرد دانه، تعداد سنبله و تعداد دانه در گلدان گردید. همبستگی مثبت و معنی داری بین درصد کلونیزاسیون با تعداد سنبله، تعداد دانه در گلدان و عملکرد دانه وجود داشت. نتایج این آزمایش نشان داد در خاک استریل (تیمارهای شامل گونه های میکوریزای بومی خاک و دیگر میکروارگانیسم ها)، وزن خشک اندام هوایی و میزان پتاسیم، فسفر و نیتروژن بیشتری و پاسخ رشد میکوریزایی و پاسخ فسفر میکوریزایی نسبت به تیمار خاک استریل به طور معنی داری کمتر بود. در خاک استریل اختلافی در پاسخ فسفر میکوریزایی بین تیمار شوری دیده نشد ولی پاسخ فسفر میکوریزایی گیاه در خاک غیراستریل با اعمال شوری افزایش یافت. تلقیح قارچ میکوریزا، علاوه بر افزایش وزن خشک اندام هوایی، پاسخ رشد میکوریزایی و پاسخ فسفر میکوریزایی سبب بهبود جذب یونی از طریق افزایش جذب پتاسیم و فسفر و کاهش سدیم گردید. افزایش معنی دار وزن خشک اندام هوایی، جذب بیشتر عناصر پتاسیم و فسفر و ممانعت از جذب سدیم در تیمار ترکیبی نسبت به شاهد منجر به برتری آن در این صفات نسبت به کاربرد جداگانه گونه های قارچی، نگردید. در سطوح بالای شوری (آب تصفیه به همراه نمک و آب شهری به همراه نمک) که اختلافات وزن خشک اندام هوایی، پاسخ رشد میکوریزایی، محتوای پتاسیم و سدیم در میان سطوح قارچی بیشتر معنی دار بود. همبستگی مثبت و معنی داری بین وزن خشک اندام هوایی و ریشه با محتوای پتاسیم و فسفر گیاه و کاهش محتوای سدیم وجود داشت. نتایج اندازه گیری شاخص های فیزیولوژیکی در دو مرحله گرده افشانی و پرشدن دانه نشان داد که اعمال شوری سبب کاهش محتوای نسبی آب برگ و هدایت روزنه ای و افزایش نشت الکترولیت در هر دو مرحله نموی گردید